Unutulan Kazazlık Sanatı Yeniden Doğuyor..

nusrettaki sanal ortamda yeni ünleniyor olsa da bildiğiniz gibi biz senelerdir kuyumculuk sektörünün içerisindeyiz.. Erzurum’dan İstanbul’a uzanan serüvenimiz asla bu iki şehir arasında kalmamış, Anadolu’nun dört bir yanını tabiri caiz ise Evliya Çelebi  gibi gezerek unutulan zanaatkarların peşine düştüğümüz dönemlerimiz olmuş. Unutulmaya yüz tutmuş bu sanatlar bizim için yeni değil ve bildiklerimizi de sizinle paylaşmak istiyoruz. Çok iyi bildiğimiz sanatlardan biri bu haftaki konumuz Kazaziye örgü mesela. Hani deniliyor ya moda, trend..Kazaz el örgüsü bileklik, kolye, küpe,püskül vb ürünler de pek moda bu aralar. Kültürümüze değer katan bu tercihte bizi çok mutlu ediyor haliyle..

Mutluluğumuzu paylaşalım isterseniz önce kazaz sanatı veya kazaziye nedir ondan bahsedelim?

Kazaz Sanatı 0,08 mikron ( saç teli gibi) inceliğinde, 24 ayar altın veya 1000 ayar gümüş telin ipek tel üzerine özel bir yöntemle sarılması ile biraz daha kalın- sağlam bir tel haline getirilmesi ve bu tellerinde bayanlar tarafından dikiş iğnesine takılarak çeşitli model örgülü takılar formunda dönüştürülmesidir. Kazaz ürünler arasından kolye, küpe, bileklik, tespih ve tespih püskülleri en çok tercih edilen ürünlerdir.

El işçiliği ile üretimi zor gibi duruyor değil mi? Bu teknik nasıl bulunmuş? Devam ediyoruz..

Geçmiş dipsiz bir kuyu…  Özellikle biz Türklerin göçebelik nedeniyle kuyuda biriktirdikleri çok cevherleri var .. Söz ettiğimiz bu cevherlerden biride kültürümüze özgü, özgün bir el sanatı olan Kazazlık Sanatı M.Ö 2800 yılının ikinci yarısında hüküm sürmüş olan Lidyalılardan Anadolu insanına miras kalmış ve Osmanlı İmparatorluğu zamanında Anadolu’nun farklı yerlerinde yaşayan bir el sanatıymış. Osmanlı devletinin zengin kesimlerinin ve sarayının önemli denilebilecek düzeyde yetkililerinin taleplerine cevap veren çok sayıda kazazlık yapan esnaf varmış. Ancak Cumhuriyet kurulduktan sonra bu sanat sadece Trabzon da devam ettirilmiş, günümüzde ise az sayıda insanın bilebildiği ve üretimini sürdürdüğü bir el sanatı halinde kalmış. 1. Dünya savaşı yıllarında Trabzon’da 50’nin üzerinde kazaz dükkânı bulunurken, bu el sanatında üretimi sürdürmeye devam eden tek şehir olma hüviyetindeki Trabzon’da bile şu an sınırlı sayıda sanatkârlar bulunmakta.

Oysa ki Trabzon’da Kuyumculuk, çok eski tarihlere dayanırmış. Biz yıllarca Trabzon’un sadece hasır örgüsünü bilip her geline bir Trabzon bilezik mutlaka taktıysak da diğer sanatları unutmuşuz zamanla.. Biraz hatırlatma yapalım mı?

Orta Asya’dan Karadeniz’e gelen ve Trabzon çevresine yerleşen ilk Türkler olan Turanlılara bağlı Tibarenler, taş ve maden işlemeciliğini; Elizanlar örmeciliği getirmişler. Günümüze kadar gelişim gösteren bu meslek dalları, bugün de Trabzon kuyumculuğun temelini oluşturuyor..

Fatih Sultan Mehmet’in 1461 yılında Trabzon’u fetih edince, Gümüşhane’de bulunan gümüş madenlerinin işletilmesi ve çıkarılan ham gümüşün hayvanlar sırtında Trabzon Limanı’na getirilmesini ve buradan deniz yoluyla İstanbul’a ulaştırılmasına imkan doğmuş, haliyle bu durumda Trabzon halkının ticaret ve kuyum mesleğinin gelişmesinde önemli bir katkı sağlamış. Hatta Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethi anısına Trabzon’da gümüş sikkeler bastırdığı da bilinmekte.

Daha sonraları Trabzon’da şehzade olarak bulunan Yavuz Sultan Selim ve Trabzon doğumlu olan oğlu Kanuni Sultan Süleyman kuyumculuğu öğrenmiş ve kuyumculara çok önem vermişler. Bu padişahların kuyumculuk yeteneklerini ve iyi birer kazaz ustası olduklarını Evliya Çelebinin yazılarından öğreniyoruz.

Sene 2015 evet.. Bugün Kazazlık Sanatı yeniden doğdu..

Kazaziye işi oldukça emek verilen ince bir iş… Tamamen el işi sonuç ürünler hem vitrinde ki bir çok üründen farklı hem de günlük kullanıma uygun. Kullanılan gümüşün ince bir tel olarak işlenmesi de ürünlerin hafif dolayısıyla da daha uygun fiyatlı olmasına olanak sağlıyor. Çok zarif görünümlerinin yanında kazaz ürünler çokta sağlam.  Her şeyin ötesinde yıllardır var olan bir Türk Sanatı'ndan bahsediyoruz sizce de tanıtılmaya, trend haline getirilmeye değmez mi?

Mutluyuz ki Kazazlık Sanatının devam etmesi ve yaygınlaşması için son zamanlarda Trabzon’daki bazı kurumlar kurslar düzenlemekte ve iş bilen kişi sayısını artırmakta. Yakın gelecekte sadece Trabzon ve ülkemizde değil, Dünya’da talep gören bir ürün olmasına yönelik tanıtımlar gerçekleştirilmeye başlandı bile..Sanatımız unutulmasın diye canla başla çalışıyoruz..

Kazazlık sanatıyla ilgilenenler tarafından ortaya konulan ortak görüş, yerli ve yabancı turistler tarafından da çok beğenilen bu ürünün ne olduğu ve nasıl yapıldığı konusunda yeterli bilgiye sahip olunması gerektiği.. Bizde bu yazımızla üstümüze düşeni yaptık diye düşünüyor sizlere de okuduğunuz için ayrıca teşekkür ediyoruz.

Bu özel sanatın gelişimine daha fazla katkıda bulunmak isterseniz, veya bende de olsun bir tane derseniz.. Ürünlerimizi inceleyiniz.. Merak etmeyin nusrettaki  geçmişin ışığında trend olmaya devam ediyor..